روابط کنسولی به منظور حفظ منافع اتباع کشوری در کشور دیگر از قدیم ترین روابط بین المللی است، چنانچه برخی سابقه روابط کنسولی را قرن سیزدهم قبل از میلاد مسیح (ع) می دانند. امروزه و با توجه به شرایط و پیچیده شدن موضوعات و مشکلات اتباع کشورها، مجامع و سازمانهای بین المللی نیز ضرورت وجود نهادهای کنسولی در دیگر کشورها را به خوبی ترسیم و نهادینه نموده اند. چنانچه کنوانسیون 1963 وین نیز به همین دلیل تشکیل و مصوبات آن در حال اجرا می باشد.
وظایف نهاد کنسولی هر کشور بر اساس ماده 5 کنوانسیون یادشده تشریح گردیده به نحوی که امکان فعالیت در زمینه های اقتصادی، فرهنگی، علمی و .. در کشور پذیرنده را میسر می سازد. مهم ترین وظایف مامورین کنسولی در دیگر کشورها، حمایت از اتباع کشور خود در چارچوب قوانین و مقررات کشور محل انجام ماموریت و انجام وظایف حکومتی از سوی نهادها، ارگانها، سازمانهای داخلی در چارچوب قوانین و مقررات جمهوری اسلامی ایران است که شاید امور ذیل برخی از متداول ترین آنها باشد:
- امور سجلی (ثبت تولد، ازدواج، طلاق و فوت؛ تنظیم انواع وکالتنامه؛ تصدیق و ترجمه اسناد و اوراق و ...)
- امور گذرنامه (تعویض گذرنامه، صدور برگ عبور، درج مهر خروج و...)
- امور اجتماعی (امور زندانیان در کشور متوقف فیه، امور مربوط به اختلافات بازرگانی و ...)
- امور تابعیت ( تحصیل تابعیت ایران، ترک تابعیت ایران و ...)
- امور دانشجویی
- صدور روادید
- تایید اسناد بازرگانی و تجاری.